اهم مطالب کرسی علمی- ترویجی « قواعد فقهی پالایش فضای مجازی »
در ابتدای این جلسه حجت الاسلام و المسلمین دکتر علیرضا طباطبایی به بیان توضیحاتی در مورد کتاب « قواعد فقهی پالایش فضای مجازی در نظام حقوقی جمهوری اسلامی» پرداخت و گفت:
پالایش از پالودن به هر دو معنای سلبی و ایجابی است یعنی گاهی صافی گذاشته می‌شود و گاهی چیزی اضافه می‌شود.
در بحث قواعد هردو قسم قواعد عام و قواعد خاص بررسی شده است.
رویکردهای برخورد با فضای مجازی هم شامل رویکرد سیاسی و غیر سیاسی می‌شود
در بحث حکمرانی فضای مجازی هم فصلی آورده شده است.
در قسمت قواعد عام، قواعدی مثل حفظ نظام و قاعده لزوم دفع ضرر و قاعده حرمت همیاری بر اثم و قاعده‌ی نفی سبیل و قاعده وفای به عقود توضیح و تبیین شده است.
و در قواعد خاص، بحث تقیه و قاعده احترام مال و عمل مسلم و قاعده وجوب ارشاد جاهل و قاعده حرمت بدعت و قاعده حرمت اضلال و ... مطرح شده است.
همچنین در فصل پایانی کتاب به آسیب شناسی فضای مجازی پرداخته شده است.
در ادامه جلسه حجت االاسلام و المسلمین ابوالحسن حسنی به عنوان اولین ناقد به بیان چند نکته در مورد کتاب مذکور پرداخته و گفتند:
در عنوان کتاب دو قید آمده، یک قید اصلی که "قواعد فقهی" است و یک قید فرعی که "نظام حقوقی" است. که من فکر می‌کنم شاید چند ایراد داشته باشد.
اول اینکه؛ بین عنوان اصلی و فرعی باید تفکیک می‌شد. و هرکدام جداگانه باید مورد بررسی قرار می‌گرفت.
دوم اینکه؛ در طراحی جلد، رنگ زمینه و متن نزدیک به هم است و این از لحاظ روانی در جذب نکردن بیننده تاثیر دارد.
سوم اینکه؛ قید فرعی(در نظام حقوقی) ظهور و بروز لازم را ندارد و زیاد به آن پرداخته نشده است.
چهارم اینکه؛ ساختار کتاب مناسب است ولی اصلاحاتی لازم دارد مثلاً در قسمتی که قواعد را برشمرده‌اید؛ اصاله الاباحه باید اول می‌آمد و سپس سایر اصول را با دلیل از آن مستثنا می‌کردید.
پنجم اینکه؛ از حیث گستره مخاطب، کتاب مناسب طلاب سطح ۲و ۳ و دانشجویان است اما هیچ چالش و استنباطی در بعضی موارد ندارد.
ششم اینکه؛ تقسیم قواعد به عام و خاص اختراع شماست و ما در فقه چنین تقسیمی نداریم.
قواعد عام قواعدی است که در تمام ابواب فقه جاری است و قواعد خاص قواعدی است که در ابواب خاصی از فقه کاربرد دارند.
در بخش دیگری از این نشست حجت الاسلام و المسلمین دکنر علی نهاوندی به عنوان دومین ناقد به بیان برخی از محسنات کتاب پرداختند و فرمودند که محسنات کتاب زیاد است و فرصت شمارش نیست اما از باب نمونه باید بگویم یکی از محسنات این تحقیق بین رشته‌ای بودن بحث است.
همچنین تبیین خوبی از مفاهیم پایه در کتاب هست.
همین‌طور بافتار کتاب هم بین رشته‌ای با رویکرد توصیفی تحقیقی است.
سپس ایشان در ادامه به نقد کتاب پرداخته و گفتند بعضی ایرادات را جناب استاد حسنی فرمودند که به حق هم جا داشت اما برخی نکات را نیز بنده متذکر می‌شوم.
اول اینکه پالایش و انتصابش به فقه قابل تامل است کار فقه پالایش نیست. فقه قانون گذاری می‌کند و پالایش و به کارگیری قانون کار فقه نیست.
ثانیا: بررسی قواعد فقهی در نظام حقوقی عنوان درستی نیست.
ثالثا: در بخش قواعد فقهیه، نوعی سرگردانی و اضطراب در نوشتار به چشم می‌خورد دلیلش هم اینست که از منظرهای مختلف وارد قواعد شده‌اید.
رابعا: در بحث مدلول قواعد هم بیشتر به مفهوم قواعد مستمسک شده‌اید در حالی که باید از منطوق قاعده استفاده می‌کردید.
خامسا: مستندات موافقین و مخالفین هم آورده نشده است.
همچنین در بخش آدرس‌ها و منابع، بعضی از استنادات دست اول نیست.
استاد نهاوندی در انتها به عنوان نکته پایانی گفتند: در بحث تکنولوژی به همان اندازه که تحریم و راه بستن جایز نیست تحلیل و مجاز شمردن هم روا نیست و باید به یک توازنی در تعیین چارچوب‌ها برسیم.
